Vrije meningen
1 februari 2009
Met regelmaat hoor ik de vraag 'in wat voor wereld leven we'. Een vraag die niet zo gemakkelijk te beantwoorden is. In principe leeft iedereen in zijn of haar eigen wereld. Al die kleine wereldjes overlappen elkaar gedeeltelijk, maar vormen niet één wereld. Iedereen heeft daarover wel een mening, sommigen worden uitgesproken, sommigen ook niet. Als ze uitgesproken worden is het ook zo dat ze wel gehoord moeten worden. Soms zijn de meningen die niet worden uitgesproken onderdrukt omdat er geen vrijheid is.Op dit moment maakt men zich in Nederland druk over de vrijheid van meningsuiting. Een interessante discussie, maar wellicht ook een zinloze. Volgens mijn woordenboek is een mening: 'wat men denkt, gelooft, voelt, oordeelt of waar men van overtuigd is'. Daar kun je alle kanten mee op. De vraag is nu echter of een mening ook kwetsend mag zijn of zelfs discriminerend. Eigenlijk vind ik dat het woordje 'oordeelt' in de definitie van een mening wel de meeste vragen oproept. Mogen we eigenlijk wel over anderen oordelen? In principe zou ik geneigd zijn om ja te zeggen, maar het gaat dan wel over wijze waarop je oordeelt. Als ik een slonzig geklede vrouw zie, mag ik dan zeggen dat ze een hoer is? Ik vind van niet. Wel dat ik haar een hoer vindt. In het eerste geval beschuldig ik die vrouw namelijk en in het tweede geval geef ik een oordeel. Het gaat dus om de manier waarop een mening wordt geuit.
De vrijheid van meningsuiting mag niet zo ver gaan dat er mensen ergens van worden beschuldigd. Voor een beschuldiging moet je bewijzen hebben en als je die niet hebt, moet je je mond houden, immers een ieder is onschuldig tot het tegendeel is bewezen. Een ander punt is dat je niet mag generaliseren. En ook dat gebeurt tegenwoordig veel te vaak. Zo hoor ik dat allerlei mensen die vette bonussen opstrijken, allemaal graaiers zijn. Dat mag op het eerst oog zo lijken, maar eerst moet je kijken wat die mensen met dat geldt doen. Ik ken namelijk rijke mensen die hun geld ook weer uitgeven aan projecten waar minder bedeelden voordeel bij hebben. Ik ken echter ook arme mensen die gaan stelen, iets nemen wat niet van jou is. Dat is ook niet goed, hoe begrijpelijk het soms ook is. Over dit alles mag je een mening hebben, maar je mag niet zeggen dat alle arme mensen dieven zijn.
Het uiten van een mening is een goed recht, alleen heb ik wel eens twijfels hoe die mening gevormd wordt. Media spelen een belangrijke rol en mensen vormen een mening op wat ze horen, maar niet op wat ze weten of ervaren. De kans is dan ook groot dat er sprake is van kudde gedrag. Men oordeelt over zaken waar men helemaal niets mee heeft. Dat is veel zorgelijker dan een Wilders die allerlei uitspraken doet waar je twijfels over kan hebben. Die uitspraken worden in het openbaar gedaan en kunnen dan ook makkelijk getoetst worden. Dat wordt nu dus ook gedaan. Heeft Wilders mensen valselijk beschuldigd of niet, dat is de vraag die gesteld moet worden. Ik denk zelf van wel. Hij vindt de Islam een achterlijke godsdienst. Dat mag, maar als je aanhangers van die godsdienst op basis daarvan gaat beoordelen, is de kans groot dat je die mensen valselijk beschuldigd. Dat mag dus niet.
Ook in 's-Hertogenbosch bespeur ik steeds vaker dat mensen een mening hebben over zaken waar ze eigenlijk niets van weten. Ze hebben ergens de klok horen luiden, maar weten niet waar de klepel hangt. Nu kun je op internet van allerlei informatie vinden, maar het onderscheid tussen feiten en fictie wordt daardoor steeds minder. Het vervelende is dat veel mensen hun levensstijl gaan aanpassen op basis van wat ze horen en niet op basis wat ze zelf ervaren of weten. Dat is jammer, want het lijkt er op de vrije mening niet bijdraagt aan meer vrijheid. Sterker nog, je kan je afvragen of we nog wel ons zelf zijn. Dit jaar is het thema van 4 en 5 mei viering 'Vrijheid en identiteit'. Een interessant thema, want het comité stelt dat gedachten over identiteit de vrijheid kan aantasten. En ook dat zou een interessant punt zijn in het proces tegen Wilders. Het gaat hier niet om Wilders zelf, maar over waar hij voor staat en hoe hij het brengt. Vinden we dat nog acceptabel en welke gevolgen heeft dat voor onze maatschappij. Complexe vragen. Ik ben blij dat ik met regelmaat in gebieden zit waar mensen zo arm zijn dat ze geen tijd hebben om over dit soort zaken na te denken. Daar is elke dag een kwestie van overleven.
We zijn trost op onze vrije mening, maar de vraag is of dat terecht zijn. Hoe kun je nu een mening hebben over de Koran, als je die nog nooit hebt gelezen. Erger wordt als dat boek wordt vergeleken met een boek dat 99,99 % van de bevolking nog nooit heeft gelezen. Wat een vrije mening voor de een is, kan een keten om de ziel van een ander zijn. Ik geloof niet dat dit is wat we wil echt willen.